Straalmolen

De Straalmolen wordt voor het eerst vermeld in 1374 als eigendom van de Heren van Olmen. Het is een watermolen gelegen op de Grote Nete, nabij de samenvloeiing met de Heiloop en de grens met Balen. Vermoedelijk was het tijdens de middeleeuwen en het ancien régime de banmolen van Olmen. Dit betekende dat de onderhorigen van de heer verplicht waren hier hun graan te malen. De molen werd meerdere keren door brand vernield, maar telkens weer opgebouwd.

Enkele voorname personen waren in de 16de eeuw eigenaars van de molen. Zo was Nicolaes Damant onder andere lid van de raad van Brabant, voorzitter van de raad van Vlaanderen, kanselier van Brabant en lid van de staatsraad van Philips II. Vandaag de dag zouden we spreken van een eerste minister.

In 1651 voegde men er een smout- en schorsmolen aan toe. Deze diende voor het pletten van oliehoudende zaden en het malen van eikenschors. Gemalen eikenschors was een krachtig looimiddel dat gebruikt werd in de leerlooierijen. Tegen het einde van de 17de eeuw behoorde de Straalmolen tot de meest renderende molens van de huidige provincie Antwerpen.

Het bouwwerk werd in 1696 opnieuw door brand getroffen, maar hetzelfde jaar heropgebouwd. Toen het noodlot nogmaals toesloeg in 1766, herbouwde men het zonder smout – en schorsmolen.

Vermoedelijk vanaf 1870 werd de maalderij geleidelijk versteend. In 1934 bouwde men een volledig nieuwe stenen molen, waarbij de houten onderslagmolen werd vervangen door een turbinewatermolen met ijzeren raderwerk.
Aan de overzijde van de straat herbouwde men in 1989 een vervallen Kempische schuur uit Kasterlee. Deze extra opslagruimte kwam goed van pas om de zaak verder uit te bouwen. De Straalmolen is daarmee één van de laatste nog beroepsmatig werkende watermolens.

BRON: Erfgoed Balen en Olmense Vereniging voor Heemkunde en Geschiedenis