Monumenten Der Gesneuvelden

Het standbeeld werd in 1920 opgericht in het midden van de markt. Het idee voor de oprichting ontstond bij de thuiskomst van de frontsoldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Zij hadden elders over zulke initiatieven gehoord. Op 5 januari 1919 deed de toen pas opgerichte oud-strijdersbond een verzoek aan de gemeente tot oprichting van een gedenkteken voor de gesneuvelden. Op 5 februari 1919 keurde de gemeenteraad, onder voorzitterschap van burgemeester A. Dierckx, deze aanvraag goed. Slechts een maand nadien werd A. Dierckx ziek en stierf. Zijn plaatsvervanger, eerste schepen G. Wouters, handelde de zaken verder af en deed de nodige aanvragen aan staat en provincie. Eind 1919 was alles in orde en kon men beginnen met een ontwerp en de aanbesteding.

De inhuldiging gebeurde op zondag 29 augustus 1920. De hele gemeente deed mee aan de uitgebreide feestelijkheden. Het feest begon al vroeg in de ochtend met het opsmukken en bevlaggen van de huizen, gebouwen, kiosken en de lindeboom. Tijdens de plechtige mis hielden twee aalmoezeniers een memorabele kanselrede. Volgens getuigen was de toespraak zo mooi en aangrijpend dat haast iedereen met tranen in de ogen zat toen zij het offer van deze heldhaftige strijders belichtten. Na de dienst werd de nieuwe vlag van de soldatenbond gewijd terwijl het onder de gewelven galmde van “Zij zullen hem niet temmen”.

Omdat de kerk te klein was voor de plechtigheid, woonde het volk de dienst buiten bij. In de namiddag vormde men aan het station een stoet en op de markt schaarde iedereen zich rond het standbeeld voor de onthulling. ’s Avonds kon men de mooie versieringen en de verlichting van de huizen en van het monument bewonderen. In de lindeboom brandden veelkleurige elektrische lichtjes. Dat was zeker een stunt want pas in 1922 kwam er elektriciteit in Balen. Volgens getuigen was dit één van de mooiste dagen die men hier in Balen ooit meemaakte.
Rond het monument stond vroeger een lage afsluiting in witte Franse steen. Het vormde een parkje met aanplanting. Zo heeft dit monument op de markt gestaan tot 1955. Toen verving men het smalle kasseibaantje over de markt door een bredere asfaltbaan. Het monument verhuisde daarom naar zijn huidige plaats.

De overplaatsing van het standbeeld zorgde bij sommigen voor verwarring. Een inwoner uit Holven, met al een beetje jaren en niet op de hoogte van wat hier gebeurde, ging zoals elke zondag naar de hoogmis. Hij bleef verwonderd staan bij het zien van die kale gedenksteen. Hij keek in het rond, zag Felix Huybrechts staan en vroeg hem: “Waar is die moeder naartoe die hier vroeger op zat?” “Och”, zei Felix, “ die is efkens achter Charel Hannes een commissie doen”. Waarop de andere grommend antwoordde: “Kan er bij de gemeente nog geen potteke meer af om dat mens wat te helpen?”

In 1955 wijdde men het monument ook aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Zo vormt het vandaag een blijvende herinnering aan het collectief trauma van beide wereldoorlogen.

BRON: Erfgoed Balen